Health: ವಿಶೇಷ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ವಿರಾಮ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯ

Team Udayavani, Oct 22, 2023, 12:56 PM IST

ವಿರಾಮ ಎಂದರೆ ಕೆಲಸ, ಓದು, ಕ್ರೀಡೆ ಮುಂತಾದವುಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಅಲ್ಪ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಾವು ವಿಶ್ರಾಂತಿ- ಊಟ ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಿಗುವ ಸಮಯ. ವಿರಾಮವು ಎರಡು ವಿಧಗಳದ್ದಾಗಿದೆ: ಸಕ್ರಿಯ ಮತ್ತು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ವಿರಾಮ. ಸಕ್ರಿಯ ವಿರಾಮವು ವ್ಯಾಯಾಮ, ಕ್ರೀಡೆ, ಈಜು ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ವಿರಾಮವು ಪುಸ್ತಕಗಳು ಅಥವಾ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಓದುವುದು, ರೇಡಿಯೋ ಅಥವಾ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಆಲಿಸುವುದು, ಟಿವಿ ನೋಡುವುದು ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲರ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ವಿರಾಮ ಸಮಯವು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲ ಮಕ್ಕಳ ಮತ್ತು ಯುವಕರ ದೈಹಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ವಿರಾಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ.

ವಿಶೇಷ ಅಗತ್ಯವುಳ್ಳ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಕೆಲವು ರೀತಿಯ ಅಂಗವೈಕಲ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರು ಮತ್ತು ವಿಕಲಾಂಗತೆಯ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ವಿಶೇಷ ಕಾಳಜಿ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಹಾಯದ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಆಟಿಸಂ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ್‌ ಡಿಸಾರ್ಡರ್‌, ಸೆಲೆಬ್ರಲ್‌ ಪಾಲ್ಸಿ, ಡೌನ್‌ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್‌ ಮತ್ತು ಎ.ಡಿ.ಹೆಚ್‌.ಡಿ. ( ಗಮನ ಕೊರತೆ/ಹೈಪರ್‌ ಆಕ್ಟಿವಿಟಿ ಡಿಸಾರ್ಡರ್‌).

ವಿಶೇಷ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಮಕ್ಕಳು ಹಲವಾರು ವಿರಾಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಮತ್ತು ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು. ಆದರೂ ಅವರ ನಿಜ ಜೀವನದ ಅನುಭವಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಅಡೆತಡೆಗಳಿವೆ. ವಿಶೇಷ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ಧರಿತ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುವಿನ ಸಮಯವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವ ಹಕ್ಕಿದೆ. ಅವರು ಇತರರೊಂದಿಗೆ ಸಮಾನ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿರಾಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.

ಈ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸಹಪಾಠಿಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಪಠ್ಯೇತರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಮಟ್ಟದ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಕಂಡುಕೊಂಡಿವೆ. ಅವರ ವಿರಾಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ವೈವಿಧ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ, ಗೃಹಾಧಾರಿತ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಾಗಿವೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಗಳು, ಸಕ್ರಿಯ ಮನರಂಜನೆ, ಮನೆ ಕೆಲಸಗಳು ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯ ಆಧಾರಿತ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ ಇದೆ. ಅಂಗವೈಕಲ್ಯ ಹೊಂದಿರುವ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯ ಆವರ್ತನವೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ವಿಷಯ ಎಂದರೆ ಇಂತಹ ಮಕ್ಕಳು ವಿರಾಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಾಗ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಆನಂದವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ.

ವಿರಾಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯು ಸಂತೋಷ, ಉತ್ತಮ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ತರುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಜೀವನದ ಒತ್ತಡವನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ಯುವಕರಿಗೆ ವಿರಾಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಕೌಶಲಗಳನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲು, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಗುರುತನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಹೊಸ ಗೆಳೆಯರು, ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸುವ ಆಂತರಿಕ ಅಗತ್ಯದಿಂದ ನಡೆಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.

ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶದ ಮಿತಿ, ಕಳಪೆ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ, ಸಾರಿಗೆಯಂತಹ ಪರಿಸರ ಅಂಶಗಳಿಂದ ವಿಶೇಷ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಮಕ್ಕಳು ವಿರಾಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಮಿತಿಯನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪೋಷಕರು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಸಮಯದ ಕೂರತೆಯಂತಹ ಕೌಟುಂಬಿಕ ಅಂಶಗಳು ವಿರಾಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಮತ್ತೂಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಡಚಣೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂ-ದಕ್ಷತೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ವೈಫಲ್ಯದ ಭಯದಂತಹ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅಡೆತಡೆಗಳು ಮಗುವಿನ ವಿರಾಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು (ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಥವಾ ಕೌಶಲ-ಆಧಾರಿತ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು) ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲು ಮತ್ತು ಕರಗತ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮಗುವಿನ ಪ್ರೇರಣೆಯನ್ನು ಮಿತಿಗೊಳಿಸಬಹುದು.

ಪ್ರತೀ ವರ್ಷ ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ 10ರಂದು “ವಿಶ್ವ ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ದಿನ’ ಎಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು 2023ರ ಥೀಮ್‌ “ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯವು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು’ ಆಗಿದೆ. ಇಂತಹ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ವಿರಾಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಸಮಾನ ಹಕ್ಕುಗಳಿವೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಒಟ್ಟಾರೆ ಯೋಗಕ್ಷೇಮ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವಿರಾಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸುಲಭಗೊಳಿಸುವುದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಆಕ್ಯುಪೇಶನಲ್‌ ಥೆರಪಿಸ್ಟ್‌ ದೈನಂದಿನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಅಥವಾ ಪರಿಸರದ ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳ ಮೂಲಕ ವಿಶೇಷ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ವಿರಾಮ ಸೇರಿದಂತೆ ದಿನ ನಿತ್ಯದ ಜೀವನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ಸುಲಭಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ ಅಥವಾ ಅವರ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಫಿಟ್ನೆಸ್, ಕೌಶಲ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದಕತೆ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾಯತ್ತೆ, ಸಮುದಾಯ ಸೇರ್ಪಡೆ ಮತ್ತು ಜೀವನ ತೃಪ್ತಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಇದು ಆವಶ್ಯಕವಾಗಿದೆ.

„ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮಕ್ಕಳು ಅಥವಾ ಯುವ ಜನರಿಗೆ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುವ ವಿರಾಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅವರ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸುವ ಆಂತರಿಕ ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯ ಅಂಶಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು.

„ಮಗುವನ್ನು ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಲು ಚಟುವಟಿಕೆ ಅಥವಾ ಪರಿಸರವನ್ನು ಮಾರ್ಪಡಿಸುವುದು.

„ಯಶಸ್ವಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯಗಳು ಮತ್ತು ರೂಪಾಂತರಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿರಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸೃಜನಾತ್ಮಕ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ ಮತ್ತು ಗಣಕೀಕೃತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಬಳಕೆಯು ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ನುಡಿಸಲು ಅಥವಾ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲು ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

„ವರ್ಚುವಲ್‌ ರಿಯಾಲಿಟಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ಮಕ್ಕಳು ಸಹಪಾಠಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಮನರಂಜನೆ ಮತ್ತು ಸಕ್ರಿಯ ದೈಹಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.

„ಸಮುದಾಯ ಸಹಭಾಗಿತ್ವಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಬಹುದಾದ ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಸಾರಿಗೆಯು ಹೆಚ್ಚು ಲಭ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಖಾತರಿಪಡಿಸಲು ನೀತಿ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವುದು.

-ಅಮರ್‌ ಅರವಿಂದ್‌ ನಿಷಾದ್‌,

ಸಹಾಯಕ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು

-ಪೂಜಿತಾ ಪಿ., ರಚನಾ ವಸಿಷ್ಠ, ರೆನಿಶಾ ಕೋತ್‌, ಸೆಲೆಸ್ಟಾ ಜೇಮ್ಸ್‌

2ನೇ ವರ್ಷದ ಬ್ಯಾಚುಲರ್‌ ಆಫ್‌ ಆಕ್ಯುಪೇಷನಲ್‌ ಥೆರಪಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು,

ಆಕ್ಯುಪೇಶನಲ್‌ ಥೆರಪಿ ವಿಭಾಗ ಎಂಸಿಎಚ್‌ಪಿ, ಮಾಹೆ, ಮಣಿಪಾಲ

(ಈ ಲೇಖನದಲ್ಲಿರುವ ವಿಚಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿಗಳಿಗಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕಿಸಿ: ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು, ಆಕ್ಯುಪೇಶನಲ್‌ ಥೆರಪಿ ವಿಭಾಗ, ಕೆಎಂಸಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆ, ಮಾಹೆ, ಮಂಗಳೂರು)