ಕರ್ನಾಟಕವು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಇ-ಕ್ರೀಡೆಯಲ್ಲಿ ನಾಯಕತ್ವ ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅಪಾರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿದೆ

Team Udayavani, Apr 28, 2021, 8:00 AM IST

ವಿಶ್ವದ 1.3 ಬಿಲಿಯನ್‌ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯೊಂದಿಗೆ, ತಮ್ಮ ನೆಚ್ಚಿನ ಕ್ರೀಡೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಉತ್ಸಾಹಭರಿತ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿರುವ ಆಟಗಾರರು ಮತ್ತು ಉತ್ಸಾಹಭರಿತ ವೀಕ್ಷಕರುಗಳ ದೊಡ್ಡ ಗುಂಪಿನೊಂದಿಗೆ, ದೇಶವು ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಇ-ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಉದ್ಯಮವನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿರುವುದು ಸಹಜವಾಗಿದೆ. ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅಪಾರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭಿಕ ಹೂಡಿಕೆದಾರರನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಇ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದರು.

ಉದ್ಯಮವನ್ನು ಬೆಳೆಸಲು ಸರದಿ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಿಂತಿದ್ದಾರೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಅವಕಾಶಗಳು ಸಹ ಕ್ರಮೇಣ ಹೊರ ಹೊಮ್ಮುತ್ತಿವೆ. ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇ-ಕ್ರೀಡೆಗಳ ಭವಿಷ್ಯವು ಸಾಕಷ್ಟು ಭರವಸೆಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. 1972ರಲ್ಲಿ ವಿನಮ್ರ ಆರಂಭದಿಂದ, ಇ-ಕ್ರೀಡೆಯು 2023ರ ವೇಳೆಗೆ $ 2 ಬಿಲಿಯನ್‌ ದಾಟಲಿದೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ನಿಂತ ನಿಲುವಿನಿಂದ ಇ- ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ವೀಕ್ಷಕರೊಂದಿಗೆ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಒಂದು ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದ್ದು ಇದು ಫಾರ್ಮುಲಾ 1 ಮತ್ತು ಬಹುಮಾನದ ಹಣವು ವಿಶ್ವದ ಪ್ರಮುಖ ಆಫ್ಲೈನ್‌ ಪಂದ್ಯಾವಳಿಗಳ ಮೊತ್ತಕ್ಕೆ ಸಮನಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕೆಪಿಎಂಜಿ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಫೆಡರೇಶನ್‌ ಆಫ್ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಗೇಮಿಂಗ್‌ ನ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ವರದಿಯು 2023ರ ವೇಳೆಗೆ, ಭಾರತೀಯ ಇ-ಕ್ರೀಡಾ ಉದ್ಯಮದ ನಿವ್ವಳ ಮೌಲ್ಯವು ಐಎನ್‌ಆರ್‌ 118.8 ಶತಕೋಟಿ ರೂಗಳವರೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಇ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್ಗಳು ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿವೆ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಹೂಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿವೆ. ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಇ-ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ವಹಿಸಲು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಭಾರತವು ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಜನರು ಪುಟ್ಬಾಲ್‌, ಕಬ್ಬಡ್ಡಿ, ಹಾಕಿ, ಬ್ಯಾಡ್ಮಿಂಟನ್‌ ಮತ್ತು ಇತರ ಕ್ರೀಡೆಗಳಿಗಾಗಿ ಲೀಗ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಲು ಆಸಕ್ತಿ ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಭಾರತವು ನಿಜವಾದ ಕ್ರೀಡೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಪಾರವಾದ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದೇಶವಾಗಿದ್ದು, ಹಾಗಾಗಿ ಇ- ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಗೇಮಿಂಗ್‌ ಇದನ್ನು ಸದುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಇಂದಿನ ಆಟಗಾರರುಗಳು ಸರಳವಾದ ಆಟಗಳಿಂದ ತೃಪ್ತರಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಅವರು ನಿಜವಾದ ರೋಚಕ ಕ್ರೀಡೆಯನ್ನು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ. ಮತ್ತು ಅದರ ಅನುಭವದ ಭಾಗವಾಗಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ. ಕುತೂಹಲಕಾರಿಯಾಗಿ, ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಇ-ಕ್ರೀಡೆಯ ಜನಪ್ರಿಯತೆ, ಅದು ಕ್ರಿಕೆಟ್‌, ಪುಟ್ಬಾಲ್‌ ಅಥವಾ ಕಬ್ಬಡ್ಡಿ ಆಗಿರಲಿ. ಆಯಾ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರ ಮಟ್ಟದ ತಂಡಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯ ಆಸಕ್ತಿಯ ಹೆಚ್ಚಳವು ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಆಯ್ಕೆಗಾಗಿ ಇ-ಕ್ರೀಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕುತ್ತಿದೆ. ಪ್ರಪಂಚದ ಬಹುಪಾಲು ಜನರು ಇ-ಕ್ರೀಡೆಗಳನ್ನು ಸಾಕಷ್ಟು ಮುಂಚೆಯೇ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಗೇಮಿಂಗ್‌ ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಹೊಸದು, ಇ- ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಒಗ್ಗೂಡಿಸುವ ನೀತಿಯ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಮತ್ತು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಗೇಮಿಂಗ್‌ ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯವಾದ ವೃತ್ತಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮನೋಭಾವದಿಂದಾಗಿ ಜನರ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಹಿಡಿಯಲು ಸ್ಪಲ್ಪ ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಅದಾಗ್ಯೂ ಇದು ವೇಗವಾಗಿ ಮತ್ತು ಇಂದು ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಭಾರತ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕವು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಇ-ಕ್ರೀಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಸಾಧನೆ ಮಾಡುವ ಅದ್ಭುತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತ 17ರಿಂದ 20 ಮಿಲಿಯನ್‌ ಇ- ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಬಳಕೆದಾರರಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ನಾವು ಸುಮಾರು 90 ಪ್ಲಸ್‌ ಮಿಲಿಯನ್‌ ಇತರ ಆಟಗಾರ ರನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಈಗಾಗಲೇ ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಪ್ಲಾಟ್‌ ಫಾರ್ಮ್

ಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ವರ್ಚುವಲ್‌ ತಂಡಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಂಡು ಮತ್ತು ಫ್ಯಾಂಟಸಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಕ್ರೀಡಾ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಐದನೇ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟು ಸರಳ ಆಟಗಳನ್ನು ಸಹ ಬಳಸುತ್ತಿದೆ. ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಸುಲಭ ಮತ್ತು ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ ಮಾಡಲು ಉಚಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ವರ್ಷ ಗೇಮಿಂಗ್‌ನಿಂದ ಜಾಗತಿಕ ಆದಾಯವು $160 ಬಿಲಿಯನ್‌ ಡಾಲರ್‌ಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತವು ಅದರ ಒಂದು ನಿಮಿಷದ ಪಾಲು ಕೇವಲ 0.5% ರಿಂದ 0.7% ರಷ್ಟು , ಆದಾಯದ ಸ್ಟ್ರೀಮ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ಅದು ಮುಂದೆ ಆದಾಯದ ಮೂಲದಿಂದ ವೇಗವಾಗಿ ಒಟ್ಟು 8% ರಿಂದ 10% ರವರೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಬಹುದೆಂದು ಊಹಿಸಲಾಗಿದೆ.ಮುಂಬರುವ 3ರಿಂದ 5 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಐವತ್ತು ಸಾವಿರ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳ ಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಅನಿಮೇಷನ್‌ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯವು ಅತ್ಯಂತ ಸಮೃದ್ಧ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗಿದೆ. ವಿಎಫ್ಎಕ್ಸ್‌ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ಆಟದ ಅಭಿವರ್ಧಕರು (ಎವಿಜಿಸಿ) ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಭಾರತೀಯ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಡಿಜಿಟಲ್‌ ಪ್ರತಿಭೆಗಳ ಸಂಪತ್ತಿನ ಜೊತೆಗೆ, ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಆಟಗಾರರಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಪ್ರತಿಭಾ ಗುಂಪು ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ನೀತಿ ಬೆಂಬಲ, ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ, ಸ್ಟಾರ್ಟ್‌ – ಅಪ್‌ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಮಂತ ಪ್ರತಿಭಾಮೊತ್ತ ಕರ್ನಾಟಕವು ನೀಡುವ ಕೆಲವು ಅನುಕೂಲಗಳಾಗಿವೆ, ಅಸಾಧಾರಣ ಆಟಗಾರಗಳನೊಳ್ಳಗೊಂಡ ಲೀಗ್‌ (ಎಲ್‌ಎಕ್ಸ್‌ಜಿ)

ನಂತಹ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಕೌಶಲ್ಯ ಭರಿತ ಗೇಮಿಂಗ್‌ಗಳಿಂದ ಕರ್ನಾಟಕವು ಆತಿಥ್ಯ ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಹನುಷಾ, ಅನ್ಯಲೋಕದ ಕೋಣೆ, ಜೀಲಾ ಮತ್ತು ಕ್ಲಾನ್‌ ಗೇಮಿಂಗ್‌ಗಳು, ಇತ್ಯಾದಿಗಳು ಇವುಗಳು ಮನರಂಜನೆಯ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಗೇಮಿಂಗ್‌ ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲು ವೇದಿಕೆಯಾಗಿಯೂ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಇ- ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಕೆಫೆಗಳು ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ವಿಶೇಷ ಆಟದ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಮೊಬೈಲ್‌ ಗೇಮಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ವೈವಿಧ್ಯಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿವೆ. ಮತ್ತು ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಮೊಬೈಲ್‌ ಗೇಮಿಂಗ್‌ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗದ ಇಂಟರ್ನೆಟ್‌ ಸಂಪರ್ಕ ಒದಗಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ದೇಶಾದ್ಯಂತದ ಪ್ರತಿಭೆಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುವ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಹೊರತಾಗಿ ಮಣಿಪಾಲ್‌ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ, ಇಂಡಿಯನ್‌ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ ಆಫ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್‌, ಬೆಂಗಳೂರು ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ ಆಫ್ ಡಿಸೈನ್‌ – ಬೆಂಗಳೂರು, ಸೃಷ್ಟಿ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್ಸ್,

ಡಿಸೈನ್‌ ಆ್ಯಂಡ್‌ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಗೇಮಿಂಗ್‌ ಕಂಪನಿಗಳ ಮಾನವ ಬಂಡವಾಳದ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಸುಲಭ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಮೂಲವಾಗಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕವು ಆಫ್ಲೈನ್‌ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಪೋಕರ್‌ನಂತಹ ಕೌಶಲ್ಯ ಆಧಾರಿತ ಅಟಗಳ ಶ್ರೀಮಂತ ಪರಂಪರೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಈಗ ಕೌಶಲ್ಯ ಆಧಾರಿತ ಆಟಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಸಹಾಯದಿಂದ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಇದು ಕೌಶಲ್ಯ ಆಧಾರಿತ ಗೇಮಿಂಗ್‌ ಅನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಭಾರತದ ಜ್ಞಾನ ಬಂಡವಾಳ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇ-ಕ್ರೀಡಾ ಉದ್ಯಮವು ಜಗತ್ತು ಕಂಡ ಅತ್ಯಂತ ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಚಾಲಿತ ಕ್ರೀಡೆಯಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಪ್ರತಿಭೆಗಳು ಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ಗೇಮಿಂಗ್‌ ಕಂಪೆನಿಗಳಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಪ್ರತಿಭೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಗೇಮರ್‌ನ ಬಳಕೆದಾರರ ಪ್ರೊಫೈಲ್‌ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆದಾರರ ಪ್ರೊಫೈಲ್‌ಗೆ ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೌಶಲ್ಯ ಆಧಾರಿತ ಆಟಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ವಿತರಣೆಯಲ್ಲಿ ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ತರುತ್ತದೆ.

ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಆಟಗಾರರ ವಯಸ್ಸು 20-45 ವಯಸ್ಸಿನವರು. ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಣಿ -1 ಶ್ರೇಣಿ -2 ಮತ್ತು ಶ್ರೇಣಿ -3 ಪಟ್ಟಣಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಆಟಗಾರರು ಮಾನಸಿಕ ಪ್ರಚೋದನೆಗೆ ಆಟವಾಡಲು ಕಾರಣವೆಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಮನೋಭಾವ, ಹಣದ ತೃಪ್ತಿ ಮತ್ತು ಹಣದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಪರಿಣಾಮದಿಂದಾಗಿ ಉದ್ಯಮದ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ, ಇ-ಕ್ರೀಡೆಗಳ ವೀಕ್ಷಕರ ಸಂಖ್ಯೆ 2020ರಲ್ಲಿ 17 ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಏರಿತು, ಮತ್ತು ಬಹುಮಾನದ ಒಟ್ಟು ಮೊತ್ತ 25% ರಿಂದ 30% ಏರಿತು. ಇದನ್ನು ಕ್ರೀಡೆಯೆಂದು ಸರಕಾರ ಗುರುತಿಸುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯವು ದೇಶವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಿರುವಾಗ ಐಟಿ ಮತ್ತು ಐಟಿಇಎಸ್‌ ಮತ್ತು ಸ್ಟಾರ್ಟ್‌ಅಪ್‌ಗ್ಳು ಇದು ದೇಶದ ಇ- ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ರಾಜಧಾನಿ ಆಗಿರಬಹುದು.